شاید شما نیز یک دانشجوی مقطع تحصیلات تکمیلی در دورههای کارشناسیارشد و یا دکتری باشید که بارها از افراد مختلف و به خصوص استاد راهنمایتان در مورد قرار دادن فایل نتایج تحقیقات خودتان قبل از ارسال برای مجلات در آرکایو مطالبی را شنیده باشید. همانطورکه میدانید آرکایو یک آرشیو رایگان برای قرار دادن مقالات پیش از چاپ است. هر چند، در ظاهر قرار دادن فایل در وبسایت آرکایو و انتشار آن در سطح اینترنت خیلی جذاب و اغواکننده است، اما این کار میتواند نتایج مخاطرهآمیزی داشته باشد که تا چند وقت ذهن شما را به خود مشغول کند و باعث نارضایتی شما نیز گردد. از این رو، در این قسمت بر آن شدم تا با برشمردن معایب عمده آرکایو به شما در مورد مشکلاتی که ممکن از بعد قرار دادن فایل بر روی آرکایو برایتان ایجاد شود، توضیح بدهم.
مهمترین موضوعی که در مورد استفاده از آرکایو به ذهن میرسد، رایگان بودن امکان قرار دادن مقالات در آن است. این مطلب به این معنی است که شما برای استفاده از فضای آرکایو نیازمند پرداخت هیچ هزینهای نیستید، و فقط باید یک ایمیل آکادمیک داشته باشید. اما به قول قدیمیها هیچ چیز رایگانی بیدلیل نیست و احتمالاً برای ادارهکنندگان آرکایو منفعتی وجود دارد که این پایگاه داده را (آن طوری که در یکی از سایتها دیدم، ماهانه حدود 10000 مقاله در آن آپلود میشود،) با صرف هزینه گزاف اداره میکنند. من خیلی وارد این موضوع که فلسفه مدیران آرکایو از صرف این میزان هزینه چیست، نمیشوم. بلکه بیشتر از دید یک کاربر که میخواهد از آن استفاده کند، به آن نگاه میکنم و در ادامه به ذکر جنبههای مثبت و منفی آن خواهم پرداخت.
مزایای آرکایو:
1- یک فضای رایگان برای قرار دادن نتایج شما به زبان انگلیسی در اختیار شما قرار میدهد.
2- مقاله ارسالشده توسط شما به جز خود آرکایو، معمولاً در چندین وبسایت مرتبط با آن نیز نمایش داده میشود.
3- مقاله شما بدون انجام داوری علمی و فقط با بررسی ساختار کلی توسط آرکایو سریعاً تایید و منتشر میشود.
4- اگر نتایج شما در زمینه پژوهشی شما جالب توجه باشد، از زمان قرار دادن آن در آرکایو، نتیجه شما به نام شما در سطح وب شناخته میشود.
5- قرار دادن فایل در آرکایو به شما امکان گرفتن بازخورد از دیگران و اصلاح اشتباهات مقاله به دلیل دیده شدن توسط افراد دیگر را میدهد.
معایب آرکایو:
در کنار مزایایی که در بالا ذکر شد، آرکایو دارای معایب عمدهای از جمله موارد زیر نیز هست:
1- مقاله شما بدون هیچ داوری از لحاظ نگارشی و علمی سریعاً توسط آرکایو منتشر میشود. بنابراین، میتوان انتظار داشت که اکثریت مطالب موجود در آرکایو، هم از لحاظ علمی و هم از لحاظ نگارشی دارای ایرادات اساسی هستند.
2- درست همزمان با انتشار مقاله شما در آرکایو، تمام نویسندگان مقالاتی که شما به آنها ارجاع دادهاید با دریافت ایمیل از انتشار نتایج شما مطلع میشوند، که در صورت نادرست بودن نتایج و یا وجود اشتباهات نگارشی متوجه آنها میشوند، که این موضوع در نوع دیدگاه آنها نسبت به شما تاثیر خواهد گذاشت.
3- یکی از مشکلات قرار دادن مطالب در آرکایو این است که برخی مجلات دیگر علاقهای به چاپ مطلبی که قبلاً در آرکایو قرار دادهاید، ندارند. البته تعداد این نوع مجلات خیلی کم است و معمولاً در بخش راهنمای ارسال مقالات این نکته که مقاله منتشرشده در آرکایو را قبول نمیکنند، را ذکر میکنند.
4- از آنجایی که مقالهای که به صورت پیشنویس است، به احتمال زیاد دارای اشتباه هم هست، بنابراین، شما نیازمند اصلاح آن خواهید بود که در این صورت، مشکل اصلی شما با آرکایو شروع خواهد شد. در سادهترین حالت، فرض کنید چند اشتباه ساده نگارشی و یا مفهومی در مقالهتان دارید، در این صورت آرکایو به شما اجازه تصحیح آنها را میدهد، اما تمام نسخههای قبلی دارای اشکال و اشتباه را همچنان در اختیار خوانندگان قرار میدهد.
5- از این بدتر، فرض کنید که شما متوجه اشتباه بودن کل نتایج خود شدهاید، در این صورت ترجیح میدهید که مقالهتان را از سایت آرکایو پس بگیرید و یا اصطلاحاً آن را withdraw کنید. در این حالت، دوباره آرکایو به شما اجازه باز پسگیری مقالهتان را با قراردادن یک توضیح در صفحه مربوط به مقاله شما و ذکر دلایل باز پسگیری آن را میدهد. اما در کمال تعجب، کماکان تمام نسخههای قبلی مقاله که شما به نادرستبودن آنها اعتراف کردهاید را در اختیار خوانندگان میگذارد. در واقع، با وجود اینکه شما به اشتباهبودن نتایج خود اعتراف کردهاید و این را صریحاً اعلام کردهاید، ولی دیگران به همان نتایج اشتباه شما در سطح وب دسترسی دارند.
6- افرادی که در حوزه مشترک با شما کار میکنند، ممکن است با دیدن نتایج شما و بهبود دادن آنها، نتایج بهتری را به دست آورند و آنها را منتشر کنند. بنابراین، در صورتی که آنها بتوانند نتایج خودشان را زودتر از شما منتشر کنند، شما دیگر قادر به چاپ نتایج خود نیستید و نتایجی را پیدا کردهاید که هیچ مجلهای مشتاق به چاپ آن، به دلیل وجود نتایج بهتر نیست.
7- قرار دادن فایل یک مقاله در آرکایو شاید در ظاهر در دسترس قرار دادن ایدهها باشد، ولی به دلیل اینکه هیچگونه داوری بر روی مقاله شما صورت نگرفته، این مقاله از لحاظ علمی هیچ ارزشی ندارد و به لحاظ آکادمیک یک مقاله ارائهشده در یک کنفرانس، ارزش بیشتری از یک مقاله منتشر شده در آرکایو دارد و بیشتر از آن معتبر و قابلاستناد است.
8- در مجموع، مشکل اصلی آرکایو در این است که با قرار دادن مقاله در آرکایو شما دیگر صاحب آن مقاله نیستند و عملاً هیچ اختیاری چه در حذف نسخههای اشتباه قبلی و یا حذف کلی مقاله در صورت داشتن اشتباه اساسی را ندارید. اینجاست که باید گفت هیچچیز رایگانی بیعلت نیست!
چند توصیه:
1- با بررسی صفحات بسیاری از اساتید برجسته و کهنهکار دنیا در حوزه تخصصی خودتان، احتمالاً مشاهده میکنید که اکثر آنها حتی یک فایل را هم در آرکایو قرار ندادهاند. آنها بیشتر علاقمند به انتشار نتایجشان در کنفرانسهای معتبر و مجلات قوی هستند، پس اگر آرکایو دارای مزیتی جدی بود، آنها نیز باید آن را انتخاب میکردند. در عوض، معمولاً دانشجویان و اساتید تازهکار مبادرت به قرار دادن فایل در آرکایو میکنند. پس قرار دادن فایل در آرکایو چندان موضوع ارزشمندی نیست.
2- تا زمانی که از درستبودن و بدون اشکال بودن نتایج خود به طور کامل مطمئن نشدهاید، اقدام به قراردادن آن در آرکایو نکنید. زیرا بعد از انتشار آن، آرکایو به هیچ عنوان به درخواستهای حذف شما پاسخ مثبت نخواهد داد و همچنان فایل را در صفحه مقاله بدون تغییر نگاه میدارد.
3- اگر دانشگاه محل تحصیل شما مقالات کنفرانسها را قبول دارد، نتایجتان را برای کنفرانسهای معتبری که داوری اصولی انجام میدهند، ارسال کنید. زیرا ثبت مقاله در یک کنفرانس، خیلی معتبرتر از ارسال آن برای آرکایو است.
4- تا میتوانید از قرار دادن نتایجتان در آرکایو بپرهیزید زیرا معمولاً نتایجی که یک دانشجو و در یک دوره کوتاه به دست میآورد، آنقدر چشمگیر نیست که از بیم از دستدادن آنها، خود را با سیستم آرکایو درگیر کند، و چه بسا فردی با دیدن نتایج غیرکامل شما، آنها را کامل کرده و قبل از شما منتشر کند.
5- در عین حال، قراردادن مقاله شما در آرکایو هر چند ممکن است برای شما فایده زیادی نداشته باشد، اما برای دیگران همیشه یک مزیت دارد. آن مزیت در این است که شما با قراردادن مقاله غیررسمی و چاپ نشده خود در آرکایو باعث افزایش تعداد ارجاعات به مقالات افرادی که شما از مقاله آنها در دستنوشته خودتان استفاده کردهاید، میشوید!
6- از ارجاع دادن به مقالات آرکایو بپرهیزید. زیرا ارجاعدادن به مقالهای که به طور رسمی داورینشده و درست یا نادرستبودن آن هنوز مشخص نیست، اصلاً کاری منطقی نیست.
نتیجهگیری:
شاید آرکایو از برخی جنبهها خوب و مورد علاقه برخی افراد باشد، اما تا رسیدن به یک ساختار مطلوب راهی طولانی در پیش دارد و نیازمند برخی اصلاحات در قوانین و نحوه استفاده از آن است که برخی از آنها را من در ادامه ذکر میکنم.
1- بهتر است در هنگام قرار دادن فایل توسط کاربران، گزینههای مختلفی را در مورد نحوه انتشار در اختیار افراد قرار دهند، مثلاً، اینکه آیا کاربر تمایل دارد که فایل او در سایتهای دیگر نیز به اشتراک گذاشته شود و یا فقط در آرکایو قرار گیرد.
2- باید به کاربران اجازه دهد که در صورت اصلاح فایل و ارائه فایل جدید و در صورت تمایل کاربر، خودش بتواند در مورد باقیماندن نسخههای قبلی و یا حذف آنها تصمیمگیری کند.
3- در صورت تصمیم کاربر به باز پسگیری مقاله، اجازه این که فایل به طور کامل از محیط آرکایو و سایتهای وابسته به آن حذف گردد، به کاربر داده شود، زیرا اصلاً منطقی نیست که یک نتیجه اشتباه که خود نویسنده به نادرستبودن آن اعتراف دارد در محیط وب باقی بماند و باعث سردرگمی افراد گردد.
4- با اجازه دادن به کاربران برای حذف نسخههای اشتباه قبلی و حذف مقالات باز پسگرفتهشده، فضای کمتری از محیط آرکایو برای این دادههای نامعتبر هدر خواهد رفت.